Ολική έκλειψη Ηλίου στις 20 Μαρτίου θα γίνει ορατή στην Ελλάδα ως μερική
Στην αέναη χορογραφία που συντελείται καθημερινά στο ουράνιο στερέωμα, από την αρχαιότητα την προσοχή της ανθρωπότητας αιχμαλώτιζε η εντυπωσιακή ευθυγράμμιση των τριών σημαντικότερων σωμάτων στον έναστρο ουρανό: του φωτοδότη Ήλιου, της Σελήνης και της ίδιας της Γης.
Η ηλιακή έκλειψη, που θα συμβεί την Παρασκευή, 20 Μαρτίου, συνδυάζεται εντός 24 ωρών
με την Εαρινή Ισημερία και το φαινόμενο Super moon (όταν το φεγγάρι κατά
την ελλειπτική του τροχιά πραγματοποιεί την πιο κοντινή προσέγγισή του
στη γη). Η σιλουέτα της Σελήνης θα σκεπάσει εντελώς τον Ήλιο στις 20 Μαρτίου,
όμως η Ελλάδα δεν θα βρίσκεται σε θέση να απολαύσει το φαινόμενο σε όλο
του το μεγαλείο.
Η έκλειψη θα γίνει ορατή ως ολική μόνο σε μια λωρίδα πλάτους μερικών
εκατοντάδων χιλιομέτρων, η οποία περνά από τον Βόρειο Ατλαντικό ωκεανό
και διασταυρώνεται μόνο με δύο μάζες ξηράς, τις Φερόες Νήσους ανάμεσα
στη Βρετανία και την Ισλανδία και το απομονωμένο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ
στην Αρκτική. Στις περιοχές αυτές, οι κάτοικοι θα απολαύσουν δύο μέχρι δυόμισι λεπτά
ολικότητας, αναφέρει η Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία της Βρετανίας.
Σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη, ο ηλιακός δίσκος θα καλυφθεί μόνο εν
μέρει από τη Σελήνη και το φαινόμενο θα γίνει ορατό ως μερική έκλειψη.
Η σκιά της Σελήνης, με πλάτος αρκετών χιλιάδων χιλιομέτρων, θα περάσει
από ένα μεγάλο μέρος του βορείου ημισφαιρίου, συμπεριλαμβανομένης
ολόκληρης της Ευρώπης, της Γροιλανδία, της Νέας Γης στον Καναδά, της
βόρειας Αμερικής και της δυτικής Ασία.
Σήμερα, από τις 10.39 το πρωί (ώρα Αθήνας) μέχρι τις 12.49 θα λάβει
χώρα έκλειψη Ηλίου, η οποία στη χώρα μας θα γίνει αντιληπτή ως μερική. Η
έκλειψη θα φτάσει στη μέγιστη φάση της στις 11.44. Στην Αθήνα, θα δούμε έως το 31,4% του ηλιακού δίσκου να καλύπτεται από
το μαύρο σώμα της Σελήνης. Το ποσοστό κάλυψης ποικίλλει όμως για τις
άλλες περιοχές της χώρας. Οσο πιο βόρειες είναι, τόσο πιο μεγάλο τμήμα
του Ηλίου θα δουν να σκοτεινιάζει. Οι κάτοικοι της Φλώρινας θα είναι πιο
τυχεροί, αφού θα καλυφθεί το 40,7% του Ηλίου, ενώ στο Ηράκλειο Κρήτης
το 23,6%.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών θα εκπέμπει ζωντανά από τις εγκαταστάσεις
του στην Πεντέλη τη μερική έκλειψη Ηλίου στη διαδικτυακή διεύθυνση
http://www.noa.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=679:20-2015&catid=91:solar-eclipse-2015&Itemid=428&lang=el, ώστε κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να την παρακολουθήσει. Θα υπάρχει βίντεο της εικόνας του Ήλιου από ειδικό τηλεσκόπιο, που θα τον παρατηρεί μέσα από ένα ειδικό φίλτρο.
http://www.noa.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=679:20-2015&catid=91:solar-eclipse-2015&Itemid=428&lang=el, ώστε κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να την παρακολουθήσει. Θα υπάρχει βίντεο της εικόνας του Ήλιου από ειδικό τηλεσκόπιο, που θα τον παρατηρεί μέσα από ένα ειδικό φίλτρο.
(φωτογραφία από τη ζωντανή μετάδοση στις 12:27μ.μ.)
Επίσης άλλη μία σελίδα ζωντανής αναμετάδοσης είναι: http://live.slooh.com/stadium/live/the-total-solar-eclipse-of-2015
Από την αρχαιότητα είχε εντοπιστεί η περιοδικότητα αυτών των φαινομένων.
Οι Χαλδαίοι είχαν διαπιστώσει ότι οι εκλείψεις επαναλαμβάνονται κοντά στην ίδια θέση με περίοδο 18 ετών 11 ημερών και 8 ωρών περίπου (6585,322 ημέρες). Για την περίοδο αυτή διεθνώς χρησιμοποιείται η ονομασία «Σάρος». Ο Σάρος όμως αποτελεί και το σύνολο των εκλείψεων που διενεργούνται σ΄ έναν τέτοιο ολοκληρωμένο περιοδικό κύκλο. Κάθε Σάρος ξεκινάει με μερική έκλειψη σ΄ έναν πόλο της Γης. Κάθε Σάρος έχει συνολικά από 69 έως 87 εκλείψεις, ενώ συχνότερα έχει 71 έως 73 εκλείψεις. Κάθε Σάρος σαρώνει κατακόρυφα τη γήινη επιφάνεια από τον ένα πόλο στον άλλο. Οι μικροί σε διάρκεια Σάροι χρειάζονται 1244 χρόνια, ενώ οι μεγαλύτεροι 1568 χρόνια για τη σάρωση αυτή. Κάθε δεδομένη στιγμή είναι ενεργές 40 περίπου ομάδες Σάρου.
Οι Χαλδαίοι είχαν διαπιστώσει ότι οι εκλείψεις επαναλαμβάνονται κοντά στην ίδια θέση με περίοδο 18 ετών 11 ημερών και 8 ωρών περίπου (6585,322 ημέρες). Για την περίοδο αυτή διεθνώς χρησιμοποιείται η ονομασία «Σάρος». Ο Σάρος όμως αποτελεί και το σύνολο των εκλείψεων που διενεργούνται σ΄ έναν τέτοιο ολοκληρωμένο περιοδικό κύκλο. Κάθε Σάρος ξεκινάει με μερική έκλειψη σ΄ έναν πόλο της Γης. Κάθε Σάρος έχει συνολικά από 69 έως 87 εκλείψεις, ενώ συχνότερα έχει 71 έως 73 εκλείψεις. Κάθε Σάρος σαρώνει κατακόρυφα τη γήινη επιφάνεια από τον ένα πόλο στον άλλο. Οι μικροί σε διάρκεια Σάροι χρειάζονται 1244 χρόνια, ενώ οι μεγαλύτεροι 1568 χρόνια για τη σάρωση αυτή. Κάθε δεδομένη στιγμή είναι ενεργές 40 περίπου ομάδες Σάρου.
Η σημερινή έκλειψη είναι η 61 από τις 71 το Σάρου 120 και η προτελευταία ολική έκλειψη του κύκλου. Ο Σάρος 120 ξεκίνησε με μια μερική έκλειψη στο νότιο ημισφαίριο στις
27 Μαΐου 933 και θα τελειώσει επίσης με μια μερική έκλειψη στο βόρειο
ημισφαίριο στις 7 Ιουλίου 2195. H συνολική διάρκειά του θα είναι
1.262,11 χρόνια.
Από τις συνολικά 71 εκλείψεις του κύκλου, οι 16 είναι μερικές, οι 25 δακτυλιοειδείς, οι 26 ολικές και 4 είναι υβριδικές.
Η μεγαλύτερη σε διάρκεια ολική έκλειψη του κύκλου πραγματοποιήθηκε
στις 9 Μαρτίου 1997 με διάρκεια 2 λεπτών και 50 δευτερολέπτων, ενώ η
μικρότερη είχε διάρκεια 1 λεπτού και 59 δευτερολέπτων, στις 2ο
Ιουνίου 1582. Η έκλειψη της 20ης Μαρτίου έχει διάρκεια 2 λεπτών και
47 δευτερολέπτων, την τρίτη μεγαλύτερη της σειράς.
Ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων, που χρονολογείται περίπου στο 100π.Χ. και είναι ο αρχαιότερος μηχανισμός με γρανάζια, υλοποιούσε ένα μηχανισμό υπολογισμού του Σάρου.
Οι κίνδυνοι
Η παρατήρηση της έκλειψης χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς η θέαση διά γυμνού οφθαλμού εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα στον αμφιβληστροειδή, ειδικά στα παιδιά. Συχνά, οι επιπτώσεις δεν γίνονται άμεσα αισθητές, καθώς δεν προκαλείται αίσθημα πόνου ή άλλο ερέθισμα. Μπορεί όμως να προκληθεί μόνιμη και μη αναστρέψιμη βλάβη.
«Μόνος ασφαλής τρόπος είναι η χρήση εγκεκριμένων και πιστοποιημένων φίλτρων, καθώς τόσο τα γυαλιά ηλίου και οι κάμερες όσο και άλλα αυτοσχέδια γυαλιά δεν προσφέρουν καμία προφύλαξη», τονίζεται σε οδηγίες του υπουργείου Υγείας.Πηγές: http://www.ofa.gr/saros120/
http://blog.planitario.gr/partialeclipse2015/
http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231391876
http://www.nasa.gov/content/goddard/spring-solar-eclipse-visible-in-europe-on-march-20/index.html
Επιμέλεια: Κ.Μυλωνόπουλος, MSc, MEd, ΠΕ19 - 2η ειδ.ΠΕ04.01